Tóm tắt Luận văn Tham nhũng và vấn đề phòng, chống tham nhũng trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền ở nước ta hiện nay

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

MỞ ĐẦU .1

Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THAM NHŨNG

1.1. Khái niệm 5

1.1.1. Khái nhiệm về tham nhũng .5

1.1.2. Tham nhũng nhìn từ góc độ văn hóa .8

1.1.2.1.Văn hóa và sự cần thiết phải tiếp cận vấn đề tham nhũng từ góc độ vănhóa . . 8

1.1.2.2. Đặc trưng, nguồn gốc và hậu quả của tham nhũng – nhìn từ góc độ vănhóa 9

1.1.2.3. Vấn đề phòng, chống tham nhũng – nhìn từ góc độ văn hóa .12

1.1.3. Pháp luật chống tham nhũng thời kỳ phong kiến . .12

1.1.3.1. Thời kỳ nhà Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần . . 12

1.1.3.2. Thời kỳ Hậu Lê . 13

1.1.3.3. Thời kỳ nhà Nguyễn 13

1.1.4. Các dấu hiệu đặc trưng, nguồn gốc và hậu quả của hành vi tham nhũng-Nhìn từ góc

độ pháp luật . .14

1.1.4.1. Các dấu hiệu đặc trưng của tham nhũng .14

1.1.4.2. Nguồn gốc của tham nhũng .16

1.1.4.3. Nguyên nhân của tham nhũng . .17

1.2. Thực trạng, nguyên nhân và tác hại của tệ tham nhũng tại Việt Nam .17

1.2.1. Thực trạng tham nhũng ở nước ta hiện nay 17

1.2.1.1. Thực trạng tham nhũng và những khú khăn trong việc đỏnh giỏ thực

trạng tham nhũng hiện nay . .171.2.1.2. Đánh giá chung tình hình tham nhũng từ góc độ kinh tế - xã hội và

pháp luật 18

1.2.1.3. Tình hình tham nhũng ở một số lĩnh vực cụ thể . 27

1.2.1.4. Đối tượng tham nhũng . .32

1.2.2. Nguyên nhân của tình trạng tham nhũng 33

1.2.2.1. Nguyên nhân khách quan . 33

1.2.2.2. Nguyên nhân chủ quan . .35

1.2.3. Tác hại của nạn tham nhũng đối với công cuộc phát triển KT-XH. . 42

1.2.3.1.Tham nhũng gây thiệt hại lớn về tài sản của Nhà nước, của tập thể và

của nhân dân .42

1.2.3.2. Tham nhũng cản trở sự nghiệp đổi mới đất nước . 43

1.2.3.3. Tham nhũng làm thay đổi, đảo lộn những giá trị đạo đức xã hội, làm

vẩn đục những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc . 44

1.2.3.4. Tham nhũng làm tha hóa đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước. 45

1.2.3.5. Tham nhũng xói mòn lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước,

đối với sự nghiệp xây dựng đất nước, tiến lên CNXH . 45

1.3. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về phòng, chống tham nhũng. .46

1.3.1. Tư tưởng của Hồ Chí Minh về phòng, chống tham nhũng . .46

1.3.1.1. Quan điểm, tư tưởng của Hồ Chủ Tịch về tham nhũng . 46

1.3.1.2. Quan điểm, tư tưởng của Hồ Chủ Tịch về chống tham nhũng .50

1.3.2. Chủ trương của Đảng và Nhà nước về chống tham nhũng . 54

1.3.3. Quan điểm của Đảng trong chỉ đạo chống tham nhũng . 551.3.3.1. Đấu tranh chống tham nhũng phải gắn chặt với đổi mới kinh tế - xã

hội, nâng cao đời sống của nhân dân, giữ vững ổn định chính trị, tăng cường

khối đại đoàn kết toàn dân 55

1.3.3.2. Đấu tranh chống tham nhũng phải gắn liền và phục vụ cho đổi mới hệ

thống chính trị, xây dựng Đảng và kiện toàn, tăng cường đoàn kết nội bộ .56

1.3.3.3. Chống tham nhũng phải gắn liền với chống quan liêu, lãng phí. 57

1.3.3.4. Đấu tranh chống tham nhũng phải kết hợp giữa xây, phòng và chống.

Vừa tích cực phòng ngừa, vừa xử lý nghiêm mọi hành vi tham nhũng 58

1.3.3.5. Đấu tranh chống tham nhũng một cách chủ động, phối hợp chặt chẽ

mọi lực lượng đấu tranh chống tham nhũng, thực hiện đấu tranh chống tham

nhũng ở mọi cấp, mọi ngành . 59

1.4. Kinh nghiệm quốc tế về phòng, chống tham nhũng . . .59

1.4.1. Các biện pháp phòng, chống tham nhũng của các nước trên thế giới 59

1.4.1.1. Công tác giáo dục con người . 59

1.4.1.2. Thực hiện nguyên tắc công khai, minh bạch . 60

1.4.1.3. Phòng ngừa xung đột lợi ích . .60

1.4.1.4. Quy định về việc kê khai tài sản của công chức . .61

1.4.1.5. Trả lương cao cho công chức . 61

1.4.2. Pháp luật về phòng chống tham nhũng của các nước trên thế giới . 61

1.4.2.1. Quy định rõ tội danh và khung hình phạt đối với các tội danh về thamnhũng . 61

1.4.2.2. Ban hành Luật Chống tham nhũng và các văn bản pháp luật phục vụ

cho việc phòng, ngừa phát hiện và xử lý tham nhũng . 621.4.3. Mô hình tổ chức cơ quan chống tham nhũng các nước . . 64

Chương 2.THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT PHÒNG CHỐNG THAM NHŨNG

Ở NƯỚC TA VÀ NHỮNG YÊU CẦU ĐẶT RA TRONG ĐIỀU KIỆN XÂYDỰNG NNPQ

2.1. Sơ lược lịch sử pháp luật phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam qua cácthời kỳ . . 65

2.1.1. Pháp luật chống tham nhũng từ sau cách mạng tháng 8-1945đến nay.65

2.1.1.1. Thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp . . 65

2.1.1.2. Thời kỳ kháng chiến chiến chống Mỹ cho đến trước khi có Pháp lệnh

chống tham nhũng năm 1998 . . .65

2.1.1.3. Thời kỳ từ khi có Pháp lệnh chống tham nhũng 1998 đến nay . 66

2.2. Hệ thống hóa văn bản pháp luật phòng, chống tham nhũng . .67

2.2.1. Pháp luật phòng, chống tham nhũng trước khi có Luật phòng, chốngtham nhũng . 67

2.2.2.Hệ thống pháp luật hiện hành về phòng chống tham nhũng 68

2.2.3. Các hành vi và tội tham nhũng theo quy định của pháp luật hiện hành.69

2.2.4. Các biện pháp phòng ngừa và phát hiện tham nhũng theo quy định của

pháp luật hiện hành . 71

2.2.4.1. Các biện pháp phòng ngừa tham nhũng theo quy định của pháp luật.71

2.2.4.2. Các biện pháp phát hiện tham nhũng theo quy định của pháp luật .73

2.2.5. Các quy định của pháp luật liên quan đến xử lý tham nhũng . 76

2.2.5.1. Xử lý người có hành vi tham nhũng và các hành vi vi phạm pháp luật

khác .772.2.5.2. Xử lý tài sản tham nhũng 78

2.3. Xây dựng hệ thống pháp luật phòng, chống tham nhũng với yêu cầu xây

dựng Nhà nước pháp quyền .78

2.3.1. Những tiêu chuẩn cơ bản của một nhà nước pháp quyền .79

2.3.1.1. Nhà nước pháp quyền dựa trên nền tảng của chủ nghĩa lập hiến .79

2.3.1.2. Pháp luật giữ vị trí chi phối và có hiệu lực pháp lý tối thượng trong xã

hội, Nhà nước cũng phải chịu sự ràng buộc của pháp luật . . 80

2.3.1.3. Bảo đảm nguyên tắc phân quyền và yêu cầu về sự độc lập của tưpháp . .82

2.3.1.4. Pháp luật phải được áp dụng công bằng, nhất quán, phải đảm bảo tính

công khai, sự minh bạch, dễ tiếp cận, áp dụng kịp thời 83

2.3.1.5. Tôn trọng và bảo vệ quyền công dân và quyền con người . . 84

2.3.2. Những yêu cầu đặt ra đối với quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền

XHCN Việt Nam và vấn đề đấu tranh chống tham nhũng .87

2.3.2.1. Những yêu cầu chung . . .87

2.3.2.2. Các yêu cầu về nguyên tắc của việc xây dựng Nhà nước pháp quyền ở

nước ta - cơ sở của việc xác định giải pháp phòng, chống tham nhũng . 89

2.3.2.3. Giám sát việc thực hiện quyền lực nhà nước là điều kiện cần thiết để

phòng, chống tham nhũng trong một nhà nước pháp quyền . .102

2.3.2.4. Giám sát của xã hội dân sự đối với các hoạt động của bộ máy nhà

nước và cán bộ, công chức là một yếu tố quan trọng góp phần đấu tranh chốngtham nhũng . .108

Chương 3. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT PHÒNG CHỐNGTHAM NHŨNG Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

3.1. Mục tiêu, quan điểm phòng, chống tham nhũng . . .112

3.1.1. Mục tiêu . . 112

3.1.2. Quan điểm và những định hướng lớn trong phòng chống tham nhũng113

3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng . .113

3.2.1. Những giải pháp quản lý kinh tế xã hội . . 115

3.2.2.1. Thực hiện nghiêm các quy định về quản lý và sử dụng đất đai .116

3.2.1.2. Chấn chỉnh công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản và hoạt động muasắm công . 117

3.2.1.3. Đẩy mạnh cải cách nền tài chính công, kiểm soát tốt hơn nữa công tác

thu, chi ngân sách 119

3.2.1.4. Đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước; tăng cường quản lý vốn và

tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp . .122

3.2.2. Những giải pháp về chính trị tư tưởng . 123

3.2.3. Những giải pháp về tổ chức, cán bộ và quản lý . . 125

3.2.3.1. Sửa đổi bổ sung các quy định về công tác cán bộ, đảm bảo công khaidân chủ 125

3.2.3.2. Tăng cường minh bạch tài sản thu thập của cán bộ, công chức, đề cao

tính tự giác và trách nhiệm của cán bộ đảng viên nhất là những người có chức

danh lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan đảng, nhà nước, tổ chức chính trị xãhội . .127

3.2.3.3. Xử lý trách nhiệm của người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng trong

cơ quan, tổ chức hoặc ngành lĩnh vực, địa phương mà mình phụ trách .1293.2.3.4. Cải cách chế độ tiền lương nhằm phòng ngừa tham nhũng . 130

3.2.4. Những giải pháp về kiểm tra, giám sát hoạt động công quyền . .132

3.2.4.1. Các giải pháp nhằm tăng cường kiểm soát hoạt động công vụ của cơ

quan, tổ chức và kiểm soát cán bộ công chức . 133

3.2.4.2. Xây dựng và bảo đảm thực hiện qui tắc ứng xử của cán bộ côngchức .136

3.2.5. Những giải pháp về nâng cao nhận thức và phát huy vai trò của xã hộidân sự . 139

3.2.5.1. Các giải pháp tăng cường giáo dục đạo đức, nâng cao nhận thức của xã

hội đối với tham nhũng và đấu tranh chống tham nhũng . . .140

3.2.5.2. Phỏt huy vai trũ của xó hội cụng dõn trong đấu tranh chống thamnhũng . . 142

KẾT LUẬN 146

TÀI LIỆU THAM KHẢO . .148