Luận văn Thiết kế phương án dạy học một số kiến thức thuộc chương Cân bằng của vật rắn - SGK vật lí 10 hiện hành nhằm phát huy tính tích cực, tự chủ của học sinh trong học tập

MỤC LỤCMỞ ĐẦU 1CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 51.1. Các luận điểm khoa học xuất phát trong nghiên cứu chiến lược dạy học phát triển hoạt động tích cực, sáng tạo tìm tòi giải quyết vấn đề của học sinh 51.2. thiết kế tiến trình hoạt động dạy học theo hướng phát triển hoạt động nhận thức tích cực sáng tạo của học sinh. 81.2.1. Thiết lập sơ đồ biểu đạt lôgíc của tiến trình nhận thức khoa học đối với kiến thức cần dạy. 91.2.2. Tổ chức tình huống có vấn đề 141.2.3. Xác định việc định hướng khái quát chương trình hoá hành động nhận thức tự chủ, tích cực của học sinh và việc tổ chức hợp lý hoạt động của cá nhân và tập thể học sinh 191.2.4. Thiết kế phương án dạy học từng đơn vị kiến thức cụ thể. 221.2.4.1. Lập sơ đồ cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng từng đơn vị kiến thức. 221.2.4.2. Diễn đạt mục tiêu dạy học kiến thức cụ thể. 231.2.4.3. Thiết kế tiến trình hoạt động dạy học từng đơn vị kiến thức cụ thể. 231.2.4.4. Mẫu trình bày phương án dạy học các đơn vị kiến thức cụ thể. [16] 241. 3. Thí nghiệm vật lý trong tiến trình dạy học giải quyết vấn đề. 251.3.1 Các loại thí nghiệm vật lý được sử dụng trong dạy học vật lý 251.3.2. Vị trí của thí nghiệm trong tiến trình dạy học giải quyết vấn đề 261.4. Phát huy tính tích cực của HS trong học tập 271.4.1. Tính tích cực của HS trong dạy học vật lý 271.4.2. Các biểu hiện của tính tích cực học tập 281.4.3. Các cấp độ của tính tích cực học tập 29Kết luận chương I 29CHƯƠNG II. THIẾT KẾ PHƯƠNG ÁN DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC THUỘC CHƯƠNG " CÂN BẰNG CỦA VẬT RẮN' (VẬT LÝ LỚP 10 - THPT) 302.1. Tìm hiểu thực tế dạy học các bài trong chương "Cân bằng của vật rắn" ở các trường phổ thông: 302.2. Phân tích các cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng một số kiến thức cụ thể chương "cân bằng của vật rắn" (Vật lí lớp 10 THPT). 312.3. Thiết kế bộ Thí nghiệm Quy tắc hợp lực: 342.3.1. Nhận xét chung về các bộ TN đang được sử dụng ở THPT: 342.3.2. Cấu tạo của một bộ TN Quy tắc hợp lực: 352.3.3. Phương án dự kiến: 352. 4. Thiết kế phương án dạy học một số bài học trong chương 42" Cân bằng của vật rắn" 422.4.1 Bài " Cân bằng của chất điểm " 422.4.1.1. Sơ đồ cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng kiến thức 422.4.2.2. Mục tiêu dạy học và đề kiểm tra kết quả học: 452.4.2.3. Phương tiện dạy học 472.4.2.4. Nội dung trình bày bảng: 472.4.2.5. Tiến trình dạy học cụ thể 482.4.3. Thiết kế phương án dạy học bài : 552.4.3.1. Sơ đồ cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng kiến thức 552.4.2.2. Mục tiêu dạy học và đề kiểm tra kết quả học: 592.4.2.3. Phương tiện dạy học 602.4.2.4. Nội dung trình bày bảng 602.4.2.5. Tiến trình dạy học cụ thể : 612. 4. Phương án dạy học bài" Quy tắc hợp lực song song " 682.4.1. Sơ đồ cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng kiến thức 682.5.2.2. Mục tiêu dạy học và đề kiểm tra tiết học: 71Kết luận chương II 83CHƯƠNG III. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 853.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm: 853.2. Kế hoạch thực nghiệm sư phạm: 853.3. Đối tượng thực nghiệm sư phạm: 853.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm (TNSP): 873.5 Kết quả thực nghiệm sư phạm : 873.5.1. Phân tích diễn biến cụ thể tiến trình dạy học thực nghiệm bài : 873.5.2. Phân tích diễn biến cụ thể tiến trình dạy học thực nghiệm bài : 943.5.3. Đánh giá sau đợt thực nghiệm. 1033.5.3.1 Tiêu chí để đánh giá: 1033.5.3.2. Phân tích nội dung bài kiểm tra: 104Kết luận chương III 121KẾT LUẬN CHUNG 123

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 5

1.1. Các luận điểm khoa học xuất phát trong nghiên cứu chiến lược dạy học phát triển hoạt động tích cực, sáng tạo tìm tòi giải quyết vấn đề của học sinh 5

1.2. thiết kế tiến trình hoạt động dạy học theo hướng phát triển hoạt động nhận thức tích cực sáng tạo của học sinh. 8

1.2.1. Thiết lập sơ đồ biểu đạt lôgíc của tiến trình nhận thức khoa học đối với kiến thức cần dạy. 9

1.2.2. Tổ chức tình huống có vấn đề 14

1.2.3. Xác định việc định hướng khái quát chương trình hoá hành động nhận thức tự chủ, tích cực của học sinh và việc tổ chức hợp lý hoạt động của cá nhân và tập thể học sinh 19

1.2.4. Thiết kế phương án dạy học từng đơn vị kiến thức cụ thể. 22

1.2.4.1. Lập sơ đồ cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng từng đơn vị kiến thức. 22

1.2.4.2. Diễn đạt mục tiêu dạy học kiến thức cụ thể. 23

1.2.4.3. Thiết kế tiến trình hoạt động dạy học từng đơn vị kiến thức cụ thể. 23

1.2.4.4. Mẫu trình bày phương án dạy học các đơn vị kiến thức cụ thể. [16] 24

1. 3. Thí nghiệm vật lý trong tiến trình dạy học giải quyết vấn đề. 25

1.3.1 Các loại thí nghiệm vật lý được sử dụng trong dạy học vật lý 25

1.3.2. Vị trí của thí nghiệm trong tiến trình dạy học giải quyết vấn đề 26

1.4. Phát huy tính tích cực của HS trong học tập 27

1.4.1. Tính tích cực của HS trong dạy học vật lý 27

1.4.2. Các biểu hiện của tính tích cực học tập 28

1.4.3. Các cấp độ của tính tích cực học tập 29

Kết luận chương I 29

CHƯƠNG II. THIẾT KẾ PHƯƠNG ÁN DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC THUỘC CHƯƠNG " CÂN BẰNG CỦA VẬT RẮN' (VẬT LÝ LỚP 10 - THPT) 30

2.1. Tìm hiểu thực tế dạy học các bài trong chương "Cân bằng của vật rắn" ở các trường phổ thông: 30

2.2. Phân tích các cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng một số kiến thức cụ thể chương "cân bằng của vật rắn" (Vật lí lớp 10 THPT). 31

2.3. Thiết kế bộ Thí nghiệm Quy tắc hợp lực: 34

2.3.1. Nhận xét chung về các bộ TN đang được sử dụng ở THPT: 34

2.3.2. Cấu tạo của một bộ TN Quy tắc hợp lực: 35

2.3.3. Phương án dự kiến: 35

2. 4. Thiết kế phương án dạy học một số bài học trong chương 42

" Cân bằng của vật rắn" 42

2.4.1 Bài " Cân bằng của chất điểm " 42

2.4.1.1. Sơ đồ cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng kiến thức 42

2.4.2.2. Mục tiêu dạy học và đề kiểm tra kết quả học: 45

2.4.2.3. Phương tiện dạy học 47

2.4.2.4. Nội dung trình bày bảng: 47

2.4.2.5. Tiến trình dạy học cụ thể 48

2.4.3. Thiết kế phương án dạy học bài : 55

2.4.3.1. Sơ đồ cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng kiến thức 55

2.4.2.2. Mục tiêu dạy học và đề kiểm tra kết quả học: 59

2.4.2.3. Phương tiện dạy học 60

2.4.2.4. Nội dung trình bày bảng 60

2.4.2.5. Tiến trình dạy học cụ thể : 61

2. 4. Phương án dạy học bài" Quy tắc hợp lực song song " 68

2.4.1. Sơ đồ cấu trúc nội dung và tiến trình xây dựng kiến thức 68

2.5.2.2. Mục tiêu dạy học và đề kiểm tra tiết học: 71

Kết luận chương II 83

CHƯƠNG III. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 85

3.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm: 85

3.2. Kế hoạch thực nghiệm sư phạm: 85

3.3. Đối tượng thực nghiệm sư phạm: 85

3.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm (TNSP): 87

3.5 Kết quả thực nghiệm sư phạm : 87

3.5.1. Phân tích diễn biến cụ thể tiến trình dạy học thực nghiệm bài : 87

3.5.2. Phân tích diễn biến cụ thể tiến trình dạy học thực nghiệm bài : 94

3.5.3. Đánh giá sau đợt thực nghiệm. 103

3.5.3.1 Tiêu chí để đánh giá: 103

3.5.3.2. Phân tích nội dung bài kiểm tra: 104

Kết luận chương III 121

KẾT LUẬN CHUNG 123