Luận văn Biện pháp rèn luyện và phát huy năng lực tưởng tượng cho học sinh trong dạy học đọc - hiểu văn bản “Tràng giang”, “Đây Thôn Vĩ Dạ”

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Lời cảm ơn

Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng

LỜI CAM ĐOAN . 3

LỜI CẢM ƠN. 4

MỤC LỤC. 5

Trang phụ bìa . 5

Lời cam đoan . 5

Lời cảm ơn . 5

Mục lục. 5

Danh mục các chữ viết tắt . 5

Danh mục các bảng . 5

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT . 10

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU . 11

MỞ ĐẦU . 1

1. Lí do chọn đề tài.1

2. Lịch sử vấn đề .3

3. Nhiệm vụ và mục đích nghiên cứu.12

Luận văn này nhằm thực hiện những nhiệm vụ và mục đích sau: .12- Xác định cơ sở lí luận của tưởng tượng trong quá trình sáng tạo và tiếp nhậnTPVC. .12

- Đề ra những biện pháp rèn luyện năng lực tưởng tượng cho HS trong dạy

học Văn nói chung- dạy học tác phẩm thơ trữ tình ở lớp 11 nói riêng.12

- Thiết kế giáo án và dạy thực nghiệm đọc - hiểu văn bản - tác phẩm Tràng

giang (Huy Cận), Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử) ở lớp 11 theo hướng rèn

luyện năng lực tưởng tượng cho HS để kiểm chứng, đánh giá, khẳng định tính

khả thi của những biện pháp đề xuất. .12

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.12

5. Phương pháp nghiên cứu .12

6. Đóng góp của luận văn.13

7. Kết cấu luận văn.13

Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊNCỨU. 15

1.1. Cơ sở lí luận .15

1.1.1. Vai trò của tưởng tượng trong hoạt động nhận thức .15

1.1.1.1. Quan hệ giữa tư duy và tưởng tượng .15

1.1.2. Tưởng tượng với quá trình sáng tạo và tiếp nhận nghệ thuật.19

1.1.3. Đặc điểm của tác phẩm trữ tình.28

1.2. Cơ sở thực tiễn .33

1.2.1. Vài nét về tình hình rèn luyện năng lực tưởng tượng cho HS của GV

trong giờ dạy học tác phẩm thơ trữ tình ở trường THPT hiện nay.33

1.2.2. Vài nét về tình hình rèn luyện năng lực tưởng tượng của học sinh trong

giờ học tác phẩm thơ trữ tình ở nhà trường THPT hiện nay.36Chương 2. BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN VÀ PHÁT HUY NĂNG LỰCTƯỞNG TƯỢNG CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC ĐỌC - HIỂU

VĂN BẢN THƠ TRỮ TÌNH Ở THPT. 42

2.1. Cơ sở của việc xây dựng biện pháp rèn luyện và phát huy năng lực tưởng

tượng cho HS .42

2.1.1. Hình tượng nghệ thuật - đối tượng của hoạt động liên tưởng, tưởng

tượng trong quá trình đọc- hiểu văn bản văn chương .42

2.1.2. Hoạt động đọc- hiểu - cơ sở thúc đẩy cho phương thức liên tưởng tượng

của HS trong quá trình đọc - hiểu văn bản văn chương .44

2.1.2.1. Hoạt động đọc – hiểu văn bản văn chương- quá trình lĩnh hội và tiếpnhận văn học.44

2.1.3. Hoạt động tái tạo thế giới hình tượng trong văn bản văn chương .49

2.1.4. Xác định các vị thế nhằm thúc đẩy hoạt động tưởng tượng của HS trong

quá trình đọc - hiểu văn bản .50

2.2. Những năng lực tưởng tượng cần rèn luyện, phát huy cho học sinh trong

dạy học đọc - hiểu văn bản thơ trữ tình ở THPT .53

2.2.1. Năng lực của các giác quan .54

2.2.2. Năng lực tri giác.57

2.2.3. Năng lực phát hiện, liên tưởng.57

2.2.4. Năng lực suy đoán, dự đoán, giả định .58

2.2.5. Năng lực lập sơ đồ, kể, tả, thuyết minh.58

2.3. Một số biện pháp rèn luyện và phát huy năng lực tưởng tượng cho HS

trong đọc- hiểu văn bản thơ trữ tình.59

2.3.1. Đọc sáng tạo.59

2.3.2. Xây dựng các dạng câu hỏi .632.3.2.1. Câu hỏi khơi gợi hình dung, tưởng tượng của HS .63

2.3.2.2. Câu hỏi khơi gợi cảm xúc.67

2.3.3. Sử dụng lời bình ngắn .69

Lời bình phải đảm bảo tính chính xác, độc đáo, tạo được ấn tượng với

HS. Muốn vậy, ngoài việc chọn lựa nội dung lời bình phù hợp, điều

không thể xem nhẹ là GV phải biết sử dụng ngôn từ linh hoạt tự nhiên.

Cách nói với âm sắc, giọng điệu thích hợp là một yếu tố góp sức truyền

cảm quan trọng. Vì thế, GV phải chọn cách nói ấn tượng, giàu hình ảnh

và cảm xúc nhằm truyền được sức rung động đến tâm hồn HS. . 73

Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM . 74

3.1. Mô tả thực nghiệm.74

3.1.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm.74

3.1.2. Địa bàn, đối tượng và bài thực nghiệm.74

3.1.3. Thời gian và qui trình thực nghiệm.75

3.2. Giáo án thực nghiệm .75

3.2.1. Yêu cầu chuẩn bị của GV và HS.75

3.2.2. Giáo án “Tràng giang”.76

Hoạt động 2. Hướng dẫn HS đọc - hiểu văn bản. 80

GV: qua phần các bạn trình bày, các em hãy trình bày cảm nhận củamình về:. 90

3.2.3. Giáo án “Đây thôn Vĩ Dạ” .92

3.2.4.Thuyết minh giáo án thực nghiệm .107

3.3. Tổ chức thực nghiệm.110

3.3.1. Giao nhiệm vụ thực nghiệm.1103.3.2. Theo dõi tiến trình dạy tác phẩm thực nghiệm.111

3.3.3. Đánh giá kết quả thực nghiệm .111

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ . 115

TÀI LIỆU THAM KHẢO . 120

PHỤ LỤC. 1