Luận án Sự thể hiện số phận con người trong tiểu thuyết Việt Nam sau 1975

MỤC LỤC

Trang

LỜI CAM ĐOAN .1

MỞ ĐẦU.1

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .1

2. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .2

3. ĐỐI TưỢNG NGHIÊN CỨU .3

4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU .3

5. PHưƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.4

6. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN ÁN.5

8. CẤU TRÚC LUẬN ÁN.5

Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU .6

1.1. Việc nghiên cứu sự thể hiện số phận con người trong văn xuôi Việt Nam hiện

đại nói chung .6

1.1.1. Nghiên cứu sự thể hiện số phận con người trong văn học Việt Nam hiện đại

trước 1975.6

1.1.2. Nghiên cứu sự thể hiện số phận con người trong văn xuôi Việt Nam sau

1975 .9

1.2. Việc nghiên cứu sự thể hiện số phận con người trong tiểu thuyết Việt Nam sau

1975.13

Tiểu kết chương 1.17

Chương 2. NHỮNG TIỀN ĐỀ XÃ HỘI, THẨM MỸ CỦA VIỆC QUAN TÂM

THỂ HIỆN SỐ PHẬN CON NGưỜI TRONG TIỂU THUYẾT VIỆT NAM SAU1975 .18

2.1. Thể loại tiểu thuyết và sự thể hiện số phận con người.18

2.1.1. Số phận con người - đối tượng thể hiện đặc biệt của văn học.18

2.1.2. ưu thế của tiểu thuyết trong việc thể hiện số phận con người .23

2.1.3. Số phận con người trong tiểu thuyết Việt Nam trước 1975 .24

2.2. Tiền đề xã hội - thẩm mỹ của sự đổi mới cách nhìn nhận và thể hiện số phận

con người trong tiểu thuyết Việt Nam sau 1975 .28

2.2.1. Bối cảnh lịch sử - xã hội .28

2.2.2. Tiền đề văn hóa - thẩm mỹ .33

2.3. Tổng quan về sự thể hiện số phận con người trong tiểu thuyết Việt Nam sau

1975.50

2.3.1. Chặng đường mới của tiểu thuyết Việt Nam sau 1975.50

2.3.2. Sự đổi mới trong quan niệm nghệ thuật về con người .552.3.3. Những định hướng lớn trên vấn đề thể hiện số phận con người .57

Tiểu kết chương 2.64

Chương 3. NHỮNG BÌNH DIỆN CHỦ YẾU CỦA SỐ PHẬN CON NGưỜI

TRONG TIỂU THUYẾT VIỆT NAM SAU 1975 .65

3.1. Số phận con người giữa những lựa chọn khó khăn của đời sống chiến tranh .65

3.1.1. Quan hệ éo le giữa số phận dân tộc và số phận con người.65

3.1.2. Cái giá của những lựa chọn vươn theo các chuẩn mực phi thường.67

3.1.3. Sự tiêu mòn nhân tính trong chiến tranh và vì chiến tranh.70

3.2. Số phận con người giữa muôn mặt phức tạp của đời thường .80

3.2.1. Bi kịch của việc kém thích ứng .80

3.2.2. Bi kịch của việc thích ứng vội vàng mà thiếu hụt căn bản văn hóa .90

3.2.3. Bi kịch của sự nhầm lẫn trong đi tìm và xác lập bảng giá trị mới.96

3.3. Số phận con người trong việc khẳng định những gì thuộc về bản thể.100

3.3.1. Số phận con người qua việc đấu tranh khẳng định cá tính.101

3.3.2. Số phận con người qua việc khẳng định những nhu cầu bản năng .106

3.3.3. Số phận con người qua việc khẳng định những lựa chọn riêng về mặt tư tưởng 113

Tiểu kết chương 3.118

Chương 4. CÁC PHưƠNG THỨC, PHưƠNG TIỆN THỂ HIỆN SỐ PHẬN CON

NGưỜI TRONG TIỂU THUYẾT VIỆT NAM SAU 1975 .119

4.1. Nghệ thuật tổ chức xung đột .119

4.1.1. Tư duy mới về xung đột trong đời sống xã hội và trong cấu trúc tác phẩm119

4.1.2. Tô đậm xung đột giữa con người với hoàn cảnh.121

4.1.3. Xoáy sâu vào xung đột giữa các bộ phận cấu thành nhân cách.125

4.2. Nghệ thuật xây dựng nhân vật.127

4.2.1. Biệt loại hóa các nhân vật.127

4.2.2. Nhấn mạnh sự chưa hoàn kết của số phận nhân vật .134

4.2.3. Quan tâm tới tính phiêu lưu, trải nghiệm của nhân vật .137

4.3. Nghệ thuật tổ chức hệ thống điểm nhìn, giọng điệu và ngôn ngữ .140

4.3.1. Đa dạng hóa hệ thống điểm nhìn về số phận con người.140

4.3.2.Linh hoạt trong việc phối trí các sắc thái giọng điệu khi miêu tả số phận con người148

4.3.3. Quan tâm đến tính đa thanh của ngôn ngữ trong việc thể hiện số phận con người154

Tiểu kết chương 4.157

KẾT LUẬN .159

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ.162

TÀI LIỆU THAM KHẢO.163

DANH MỤC TÁC PHẨM NGHIÊN CỨU.176