Luận án Quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học tại thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục

MỤC LỤC

TRANG

LỜI CAM ĐOAN i

LỜI CẢM ƠN ii

MỤC LỤC iii

DANH MỤC CÁC BẢNG THỐNG KÊ ix

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ xi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT xii

MỞ ĐẦU 1

1. Lý do chọn đề tài 1

2. Mục đích nghiên cứu 3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3

4. Phạm vi nghiên cứu 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu 4

6. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 4

7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4

8. Đóng góp mới của luận án 7

9. Luận điểm cần bảo vệ 8

10. Cấu trúc, bố cục của luận án 8

Chương 1: Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý về quản lý hoạt động

dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới căn bản và

toàn diện giáo dục tiểu học Việt Nam 9

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 9

1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động dạy học ở tiểu học 9

1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở tiểu học 16

1.2. Những khái niệm cơ bản 20

1.2.1. Quản lý 20

1.2.2. Hoạt động dạy học 26iv

1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học 29

1.3. Hoạt động dạy học ở cấp tiểu học 31

1.3.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ và quyền hạn của nhà trường tiểu học 31

1.3.2. Đặc trưng hoạt động dạy học ở cấp tiểu học 33

1.3.2.1. Đặc trưng của học sinh tiểu học 33

1.3.2.2. Mục tiêu hoạt động dạy học tiểu học 35

1.3.2.3. Nội dung hoạt động dạy học tiểu học 36

1.3.2.4. Đặc điểm hoạt động dạy học tiểu học 37

1.4. Yêu cầu hoạt động dạy học ở cấp tiểu học trong bối cảnh đổi

mới căn bản và toàn diện giáo dục 39

1.4.1. Mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện đối với hoạt động dạy

học ở cấp tiểu học 40

1.4.2. Nội dung đổi mới căn bản và toàn diện đối với hoạt động dạy

học ở cấp tiểu học 40

1.5. Quản lý hoạt động dạy học ở tiểu học theo tiếp cận sư phạm

tương tác trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục 41

1.5.1. Tiếp cận sư phạm tương tác trong quản lý hoạt động dạy học

ở trường tiểu học 41

1.5.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học theo

tiếp cận sư phạm tương tác 43

1.5.2.1. Quản lý hoạt động dạy 44

1.5.2.2. Quản lý hoạt động học 47

1.5.2.3. Quản lý môi trường dạy học 49

1.5.2.4. Mối quan hệ tương tác giữa ba thành tố cơ bản quản lý hoạt

động dạy, quản lý hoạt động học và quản lý môi trường dạy học ở

trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục 52

1.6. Kết luận chương 1 58

Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểuv

học tại TPHCM trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện

giáo dục 60

2.1. Khái quát về nghiên cứu thực trạng 60

2.1.1. Mục đích nghiên cứu 60

2.1.2. Nội dung nghiên cứu 60

2.1.3. Địa bàn nghiên cứu 60

2.1.4. Đối tượng nghiên cứu 60

2.1.5. Phương pháp nghiên cứu 61

2.2. Kết quả nghiên cứu thực tiễn 61

2.2.1. Khái quát chung về đặc điểm địa lý tự nhiên và kinh tế - văn

hóa- xã hội - giáo dục TPHCM 61

2.2.2. Khái quát chung về phát triển giáo dục tiểu học tại TPHCM 65

2.2.3. Thực trạng hoạt động dạy học ở trường tiểu học tại TPHCM

trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục 67

2.2.3.1. Thực trạng quy mô phát triển lớp và học sinh 67

2.2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy 68

2.2.3.3. Thực trạng hoạt động học 71

2.2.3.4. Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy và học 75

2.2.4. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học tại

TPHCM trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục 78

2.2.4.1. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý 78

2.2.4.2. Quản lý hoạt động dạy 78

2.2.4.3. Quản lý hoạt động học 90

2.2.4.4. Quản lý môi trường dạy học 95

2.2.5. Đánh giá chung 97

2.2.5.1. Những mặt mạnh 97vi

2.2.5.2. Những mặt hạn chế 98

2.2.5.3. Nguyên nhân của những thành công và những hạn chế trong

công tác quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học tại TPHCM

trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục 100

2.3. Kết luận chương 2 102

Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu

học tại TPHCM trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện

giáo dục 104

3.1. Những định hướng phát triển giáo dục tiểu học của TPHCM

trong những năm tới 104

3.1.1. Phương hướng chung 105

3.1.2. Nhiệm vụ trọng tâm 105

3.2. Nguyên tắc cơ bản của việc đề xuất biện pháp 107

3.2.1. Đảm bảo tính mục tiêu, toàn diện 107

3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn 108

3.2.3. Đảm bảo tính khả thi, hiệu quả 108

3.2.4. Đảm bảo tính khoa học, đồng bộ 109

3.2.5. Đảm bảo tính hệ thống, kế thừa và phát triển 109

3.3. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học tại

TPHCM trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục 110

3.3.1. Biện pháp chung: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL các

cấp và GV về công tác quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học

tại TPHCM trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục 110

3.3.2. Nhóm biện pháp quản lý hoạt động DẠY ở trường tiểu học tại

TPHCM trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục 113

3.3.2.1. Biện pháp 1: Đổi mới việc quản lý xây dựng và thực hiện kế

hoạch dạy học 113vii

3.3.2.2. Biện pháp 2: Hoàn thiện việc quản lý thực hiện đổi mới

phương pháp dạy học theo quan điểm sư phạm tương tác 116

3.3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường việc quản lý triển khai quan điểm

sư phạm tương tác vào trong hoạt động dạy học của giáo viên 119

3.3.2.4. Biện pháp 4: Đổi mới việc quản lý sử dụng, bồi dưỡng đội

ngũ giáo viên 123

3.3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới việc quản lý kiểm tra, đánh giá giáoviên126

3.3.3. Nhóm biện pháp quản lý hoạt động HỌC ở trường tiểu học tại

TPHCM trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục 130

3.3.3.1. Biện pháp 6: Tăng cường việc quản lý triển khai học tập

theo quan điểm sư phạm tương tác cho học sinh 130

3.3.3.2. Biện pháp 7: Quản lý việc hình thành kĩ năng tự học chohọc sinh132

3.3.3.3. Biện pháp 8: Đổi mới việc quản lý kiểm tra, đánh giá kết

quả học tập của học sinh theo mục tiêu phát triển năng lực136

3.3.4. Nhóm biện pháp quản lý MÔI TRƯỜNG DẠY HỌC ở

trường tiểu học tại TPHCM trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàndiện giáo dục140

3.3.4.1. Biện pháp 9: Tăng cường quản lý môi trường dạy học bêntrong 140

3.3.4.2. Biện pháp 10: Nâng cao hiệu quả quản lý môi trường bên

ngoài nhà trường 143

3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp 146

3.5. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp

quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học tại TPHCM trong bối

cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục 147

3.6. Thử nghiệm một số biện pháp đã đề xuất 153viii

3.7. Kết luận chương 3 163

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 165

1. Kết luận 165

2. Khuyến nghị 166

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 169

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 170

PHỤ LỤC 177