Luận án Đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên phục vụ phát triển bền vững nông, lâm nghiệp và du lịch tỉnh Điện Biên

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .1

1. Tính cấp thiết của đề tài.1

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .2

3. Phạm vi nghiên cứu .2

4. Các luận điểm bảo vệ .3

5. Những điểm mới của đề tài .3

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn.3

7. Cơ sở tài liệu của luận án .4

8. Cấu trúc luận án.4

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ TỔNG HỢP ĐIỀU KIỆN TỰ

NHIÊN, TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN CHO MỤC ĐÍCH PHÁT TRIỂN

NÔNG, LÂM NGHIỆP VÀ DU LỊCH TỈNH ĐIỆN BIÊN .6

1.1. Tổng quan các nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam theo hƣớng của đề tài luận án .6

1.1.1. Hƣớng nghiên cứu cảnh quan trên thế giới .6

1.1.2. Hƣớng nghiên cứu cảnh quan ở Việt Nam.10

1.1.3. Các nghiên cứu theo hƣớng của đề tài trên lãnh thổ tỉnh Điện Biên.14

1.1.4. Khái quát về nghiên cứu các mô hình nông lâm kết hợp .15

1.2. Lí luận về đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên cho mục

đích phát triển bền vững các ngành sản xuất.18

1.2.1. Một số khái niệm .18

1.2.2. Mối liên hệ giữa điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, hoạt động sản xuất

với cấu trúc cảnh quan.20

1.2.3. Đánh giá tổng hợp ĐKTN, TNTN trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá cảnh quan.21

1.3. Cơ sở lí luận nghiên cứu cảnh quan .22

1.3.1. Hệ thống phân loại và bản đồ cảnh quan.22

1.3.2. Cấu trúc, chức năng và động lực CQ.26

1.3.3. Lí luận về nghiên cứu cảnh quan miền núi.28

1.4. Cơ sở lí luận đánh giá cảnh quan.30

1.4.1. Đối tƣợng, nhiệm vụ đánh giá .30

1.4.2. Nội dung và quy trình đánh giá cảnh quan áp dụng cho lãnh thổ nghiên cứu .31

1.5. Quan điểm và phƣơng pháp nghiên cứu.33iv

1.5.1. Quan điểm nghiên cứu.33

1.5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .34

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1.37

Chƣơng 2: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ ĐẶC

ĐIỂM CẢNH QUAN TỈNH ĐIỆN BIÊN.39

2.1. Đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và các nhân tố thành tạo cảnh quan tỉnh

Điện Biên.39

2.1.1. Địa chất.39

2.1.2. Địa hình, địa mạo .42

2.1.3. Khí hậu, sinh khí hậu.46

2.1.4. Thủy văn.51

2.1.5. Thổ nhƣỡng .53

2.1.6. Thảm thực vật.55

2.1.7. Nhân tố con ngƣời trong quá trình thành tạo CQ Điện Biên.58

2.2. Hiện trạng phát triển nông, lâm nghiệp, du lịch và thực trạng môi trƣờng tỉnh ĐiệnBiên.59

2.2.1. Hiện trạng sử dụng đất tỉnh Điện Biên.59

2.2.2. Ngành nông, lâm nghiệp và du lịch .60

2.2.3. Hiện trạng môi trƣờng và một số tai biến thiên nhiên tỉnh Điện Biên .62

2.3. Phân loại cảnh quan tỉnh Điện Biên .65

2.3.1. Hệ thống phân loại và bản đồ cảnh quan.65

2.3.2. Động lực và chức năng cảnh quan tỉnh Điện Biên.67

2.3.3. Sự phân hóa cảnh quan.80

2.3.4. Trạng thái biến đổi cảnh quan tỉnh Điện Biên.82

2.4. Phân vùng cảnh quan tỉnh Điện Biên .83

2.4.1. Nguyên tắc, tiêu chí phân vùng .83

2.4.2. Đặc điểm các tiểu vùng cảnh quan.84

2.4.3. Tính đặc thù trong phân hóa CQ ở các tiểu vùng.88

2.4.4. Phân tích định lƣợng cấu trúc CQ trong các tiểu vùng.89

2.5. Đặc điểm cảnh quan huyện Điện Biên.91

2.5.1. Đặc điểm cấu trúc đứng.91

2.5.2. Đặc điểm cấu trúc ngang .93v

Chƣơng 3: ĐÁNH GIÁ CẢNH QUAN CHO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN

NÔNG, LÂM NGHIỆP VÀ DU LỊCH TỈNH ĐIỆN BIÊN .97

3.1. Lựa chọn đơn vị đánh giá, nguyên tắc và trọng số đánh giá .97

3.2. Đánh giá mức độ thích nghi sinh thái cảnh quan cho phát triển nông nghiệp .98

3.2.1. Phát triển cây hàng năm .98

3.2.2. Phát triển cây lâu năm .100

3.2.3. Phát triển giống lúa “Tám đặc sản Điện Biên” ở huyện Điện Biên .106

3.3. Đánh giá mức độ thích nghi sinh thái cảnh quan cho phát triển lâm nghiệp .109

3.3.1. Phát triển rừng đầu nguồn .109

3.3.2. Phát triển rừng sản xuất.111

3.4. Đánh giá mức độ xói mòn đất trong cấu trúc cảnh quan tỉnh Điện Biên .113

3.4.1. Đánh giá xói mòn đất tiềm năng ở các đơn vị CQ .114

3.4.2. Đánh giá mức độ xói mòn đất thực tế trong cấu trúc CQ tỉnh Điện Biên.115

3.5. Đánh giá cảnh quan cho phát triển du lịch tỉnh Điện Biên.117

3.5.1. Đánh giá tài nguyên du lịch trong các tiểu vùng cảnh quan.117

3.5.2. Đánh giá tổng hợp theo các điểm du lịch .120

3.6. Định hƣớng tổ chức không gian phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp và du lịch

theo hƣớng bền vững cho tỉnh Điện Biên.126

3.6.1. Cơ sở khoa học của việc đề xuất .126

3.6.2. Đề xuất định hƣớng không gian sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ

môi trƣờng trong phát triển nông, lâm nghiệp và du lịch tỉnh Điện Biên .135

3.7. Đề xuất một số mô hình nông lâm kết hợp cho phụ lớp cảnh quan núi thấp và đồi

cao tỉnh Điện Biên .142

3.7.1. Hiện trạng phát triển các mô hình nông lâm kết hợp tỉnh Điện Biên.142

3.7.2. Lựa chọn và đề xuất một số mô hình NLKH cho phụ lớp CQ núi thấp và đồi cao

tỉnh Điện Biên.144

KẾT LUẬN .151