Chuyên đề Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam – Thực trạng và giải pháp

MỤC LỤCLỜI MỞ ĐẦU 1CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC 31.1. Các khái niệm, đặc điểm và phân loại : 31.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực: 31.1.2. Phân loại nguồn nhân lực : 61.1.2.1. Căn cứ vào nguồn gốc hình thành : 71.1.2.2. Căn cứ vào vai trò của từng bộ phận nguồn nhân lực : 81.1.3. Đặc trưng cơ bản về nguồn nhân lực : 91.1.3.1. Đặc trưng về sinh học : 91.1.3.2. Đặc trưng về số lượng : 101.1.3.3. Đặc trưng về chất lượng : 111.1.4. Khái niệm đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 121.2. Phương pháp đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 151.2.1. Đào tạo trong công việc: 151.2.1.1. Đào tạo theo kiểu chỉ dẫn công việc: 151.2.1.2. Đào tạo theo kiểu học nghề: 151.2.1.3. Kèm cặp và chỉ bảo: 161.2.1.4. Luân chuyển và thuyên chuyển công việc: 161.2.2. Đào tạo ngoài công việc: 171.2.2.1. Tổ chức các lớp cạnh doanh nghiệp: 171.2.2.2. Cử đi học ở các trường chính quy: 181.2.2.3. Các bài giảng, các hội nghị hoặc các hội thảo: 181.2.2.4. Đào tạo theo kiểu chương trình hóa với sự trợ giúp của máy tính: 181.2.2.5. Đào tạp lại theo phương thức từ xa: 191.2.2.6. Đào tạo theo kiểu phòng thí nghiệm: 191.2.2.7. Mô hình hóa hành vi: 191.2.2.8. Đào tạo kỹ năng xử lý công văn giấy tờ: 191.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 201.3.1. Nhóm nhân tố tác động về mặt tự nhiên : 201.3.1.1. Quy mô dân số: 201.3.1.2. Cơ cấu dân số theo độ tuổi, giới tính, theo khu vực thành thị - nông thôn, dân số hoạt động kinh tế. 221.3.2. Nhóm nhân tố về kinh tế xã hội : 241.3.3. Các nhân tố về cơ chế chính sách : 251.4. Sự cần thiết của đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 251.4.1. Mục tiêu của đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 251.4.2. Vai trò của đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 251.4.3. Sự cần thiết của việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 261.5. Kinh nghiệm đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở một số nước: 271.5.1. Kinh nghiệm của một số nước ASEAN: 271.5.2. Kinh nghiệm ở Ấn độ - nước đang chuyển đổi kinh tế 291.5.3. Kinh nghiệm của Nhật Bản- nước có nền công nghệ tiên tiến: 30CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở VIỆT NAM 332.1. Những đặc điểm cơ bản của Việt Nam : 332.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên : 332.1.2. Đặc điểm về kinh tế xã hội : 352.1.3. Đặc điểm về lao động: 362.1.3.1. Về mặt số lượng: 362.1.3.2. Về mặt chất lượng: 362.2. Thực trạng về Nguồn nhân lực của Việt Nam : 362.2.1. Quy mô nguồn nhân lực : 362.2.1.1. Cơ cấu nguồn nhân lực theo tuổi: 382.2.1.2. Cơ cấu nguồn nhân lực theo giới tính 412.2.2. Chất lượng nguồn nhân lực: 432.2.2.1. Theo trình độ học vấn: 432.2.2.2. Theo trình độ chuyên môn kỹ thuật: 472.3- Thực trạng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam: 512.3.1. Quy mô đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay: 512.3.2. Chất lượng và hiệu quả công tác đào tạo nguồn nhân lực: 542.3.2.1 Chất lượng đào tạo 542.3.2.2 Hiệu quả đào tạo 572.4. Những bất cập và nguyên nhân trong thực tế đào tạo và phát triển nguồn nhân lực Việt Nam hiện nay 582.4.1. Bức xúc trong việc gắn đào tạo với sử dụng 582.4.2. Những khiếm khuyết trong công đào tạo phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay: 622.4.3. Nguyên nhân của những bất cập trong công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay: 65CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP CHO ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 673.1. Phương hướng Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay: 673.1.1. Quan điểm phát triển nguồn nhân lực: 673.1.2. Mục tiêu đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: 673.1.3. Phương hướng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: 693.2. Giải pháp cho đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay : 723.2.1. Nâng cao thể lực và ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp cho người lao động: 723.2.2. Có chiến lược và tư duy đúng đắn về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: 733.2.3. Đổi mới quản lý và hệ thống giáo dục: 743.2.4. Đổi mới cơ chế quản lý và tăng cường nguồn tài chính và cơ sở vật chất kỹ thuật cho giáo dục: 753.2.5. Đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục: 763.2.6. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về giáo dục: 763.2.7. Xác định đúng nhu cầu đào tạo: 773.2.8. Hoàn thiện phương pháp đào tạo 773.2.9. Xây dựng tốt chương trình đào tạo 783.2.10. Nâng cao chất lượng cơ sở vật chất trang thiết bị học tập 793.2.11. Một số giải pháp khác: 79KẾT LUẬN 85DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 86

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC 3

1.1. Các khái niệm, đặc điểm và phân loại : 3

1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực: 3

1.1.2. Phân loại nguồn nhân lực : 6

1.1.2.1. Căn cứ vào nguồn gốc hình thành : 7

1.1.2.2. Căn cứ vào vai trò của từng bộ phận nguồn nhân lực : 8

1.1.3. Đặc trưng cơ bản về nguồn nhân lực : 9

1.1.3.1. Đặc trưng về sinh học : 9

1.1.3.2. Đặc trưng về số lượng : 10

1.1.3.3. Đặc trưng về chất lượng : 11

1.1.4. Khái niệm đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 12

1.2. Phương pháp đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 15

1.2.1. Đào tạo trong công việc: 15

1.2.1.1. Đào tạo theo kiểu chỉ dẫn công việc: 15

1.2.1.2. Đào tạo theo kiểu học nghề: 15

1.2.1.3. Kèm cặp và chỉ bảo: 16

1.2.1.4. Luân chuyển và thuyên chuyển công việc: 16

1.2.2. Đào tạo ngoài công việc: 17

1.2.2.1. Tổ chức các lớp cạnh doanh nghiệp: 17

1.2.2.2. Cử đi học ở các trường chính quy: 18

1.2.2.3. Các bài giảng, các hội nghị hoặc các hội thảo: 18

1.2.2.4. Đào tạo theo kiểu chương trình hóa với sự trợ giúp của máy tính: 18

1.2.2.5. Đào tạp lại theo phương thức từ xa: 19

1.2.2.6. Đào tạo theo kiểu phòng thí nghiệm: 19

1.2.2.7. Mô hình hóa hành vi: 19

1.2.2.8. Đào tạo kỹ năng xử lý công văn giấy tờ: 19

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 20

1.3.1. Nhóm nhân tố tác động về mặt tự nhiên : 20

1.3.1.1. Quy mô dân số: 20

1.3.1.2. Cơ cấu dân số theo độ tuổi, giới tính, theo khu vực thành thị - nông thôn, dân số hoạt động kinh tế. 22

1.3.2. Nhóm nhân tố về kinh tế xã hội : 24

1.3.3. Các nhân tố về cơ chế chính sách : 25

1.4. Sự cần thiết của đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 25

1.4.1. Mục tiêu của đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 25

1.4.2. Vai trò của đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 25

1.4.3. Sự cần thiết của việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực : 26

1.5. Kinh nghiệm đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở một số nước: 27

1.5.1. Kinh nghiệm của một số nước ASEAN: 27

1.5.2. Kinh nghiệm ở Ấn độ - nước đang chuyển đổi kinh tế 29

1.5.3. Kinh nghiệm của Nhật Bản- nước có nền công nghệ tiên tiến: 30

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở VIỆT NAM 33

2.1. Những đặc điểm cơ bản của Việt Nam : 33

2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên : 33

2.1.2. Đặc điểm về kinh tế xã hội : 35

2.1.3. Đặc điểm về lao động: 36

2.1.3.1. Về mặt số lượng: 36

2.1.3.2. Về mặt chất lượng: 36

2.2. Thực trạng về Nguồn nhân lực của Việt Nam : 36

2.2.1. Quy mô nguồn nhân lực : 36

2.2.1.1. Cơ cấu nguồn nhân lực theo tuổi: 38

2.2.1.2. Cơ cấu nguồn nhân lực theo giới tính 41

2.2.2. Chất lượng nguồn nhân lực: 43

2.2.2.1. Theo trình độ học vấn: 43

2.2.2.2. Theo trình độ chuyên môn kỹ thuật: 47

2.3- Thực trạng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam: 51

2.3.1. Quy mô đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay: 51

2.3.2. Chất lượng và hiệu quả công tác đào tạo nguồn nhân lực: 54

2.3.2.1 Chất lượng đào tạo 54

2.3.2.2 Hiệu quả đào tạo 57

2.4. Những bất cập và nguyên nhân trong thực tế đào tạo và phát triển nguồn nhân lực Việt Nam hiện nay 58

2.4.1. Bức xúc trong việc gắn đào tạo với sử dụng 58

2.4.2. Những khiếm khuyết trong công đào tạo phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay: 62

2.4.3. Nguyên nhân của những bất cập trong công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay: 65

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP CHO ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 67

3.1. Phương hướng Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay: 67

3.1.1. Quan điểm phát triển nguồn nhân lực: 67

3.1.2. Mục tiêu đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: 67

3.1.3. Phương hướng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: 69

3.2. Giải pháp cho đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam hiện nay : 72

3.2.1. Nâng cao thể lực và ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp cho người lao động: 72

3.2.2. Có chiến lược và tư duy đúng đắn về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: 73

3.2.3. Đổi mới quản lý và hệ thống giáo dục: 74

3.2.4. Đổi mới cơ chế quản lý và tăng cường nguồn tài chính và cơ sở vật chất kỹ thuật cho giáo dục: 75

3.2.5. Đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục: 76

3.2.6. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về giáo dục: 76

3.2.7. Xác định đúng nhu cầu đào tạo: 77

3.2.8. Hoàn thiện phương pháp đào tạo 77

3.2.9. Xây dựng tốt chương trình đào tạo 78

3.2.10. Nâng cao chất lượng cơ sở vật chất trang thiết bị học tập 79

3.2.11. Một số giải pháp khác: 79

KẾT LUẬN 85

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 86